İ‘câzü'l-Kur'ân;-Eş-Şâfiye Fi'l-i'câz Risalesinin Tahlili

Bu çalışma, Arap dili ve edebiyatı bilgini Abdülkâhir el-Cürcânî'nin (öl. 471/1078-79) eş-Şâfiye fi'l-i‘câz risalesinin tahlilinden oluşmaktadır. Kur'an'ın Resûl-i Ekrem'in (s.a.s.) nübüvvetini inkâr edenleri farklı ölçeklerdeki meydan okumalarla âciz bırakması, lafız-anlam ilişkisi, Kur'an'ın benzerinin getirilmesinin mümkün olup olmadığı, Cahiliye şairlerinin fesahatteki kabiliyetleri, kadim-muhdes, metin tahlilinde dikkat edilmesi gereken hususlar ve sarfe, çalışmada işlenen başlıca konulardır. Mezkûr konular, araştırmacıya metinleri etraflıca anlama ve anlamlandırma imkânı sunan tezevvuk metoduyla ele alınmıştır. Metodun gerektirdiği ayrıntılı inceleme perspektifinden hareketle çalışmadaki Arapça pasajlar etimolojik, morfolojik ve sentaktik açıdan tahlil edilmiş, yeri geldiğinde psikolojik ve sosyolojik analizler yapılmıştır. Böylece Cürcânî'nin, kelime ve terkipleri tercih ederken hangi hususlar üzerinde durduğuna, örtük ifadelerdeki saklı inceliklere ve satır arası okumanın kilit noktalarına dikkat çekilmiştir. Bu yönüyle çalışma, Arap dili ve edebiyatı, dil felsefesi, metin tenkidi, tefsir, kelâm ve fıkıh usulü gibi muhtelif disiplinlerde çalışmalarını yürüten araştırmacılara birincil kaynaklar eşliğinde bilgilendirici ve doyurucu bir metin tahlili örneği sunmaktadır. Tezevvuk metodu ekseninde metin okuma usulünün temel meselelerini anlaşılır bir dille ortaya koyan bu çalışma, bir sözün ardındaki anlam katmanlarını keşfetmek için iyi bir başlangıçtır. Çalışmanın temel hedefi, i‘câzü'l-Kur'ân hakkında kaleme alınmış bir risalenin tahlili çerçevesinde sözü anlama ve çözümleme faaliyetinin en doğru şekilde nasıl olması gerektiğini hem teorik hem de pratik olarak göstermektir.